[OPINION] Lấp "khoảng trống" văn hóa: Chìa khóa cho quan hệ Việt – Hàn tương lai

Yang Kyu-hyun Giám đốc Tòa soạn Economic Daily

Trong hơn 30 năm làm việc tại các cơ quan thương vụ, tôi đã chứng kiến nhiều chu kỳ thăng trầm trong quan hệ Việt – Hàn. 

Từ những bước đi đầu tiên trong hợp tác đầu tư đầu thập niên 1990 đến dòng vốn Hàn Quốc hiện nay đang dẫn đầu FDI tại Việt Nam, bức tranh kinh tế hai nước có thể nói là một trong những câu chuyện thành công hiếm hoi ở châu Á. Tuy nhiên, điều làm tôi luôn trăn trở là sự mất cân đối ngày càng rõ rệt giữa hợp tác kinh tế và hợp tác văn hoá-xã hội.

Không ai phủ nhận Samsung, LG, Hyosung hay Posco đã góp phần quan trọng tạo việc làm và chuyển giao công nghệ tại Việt Nam. Nhưng trong khi các dự án hàng tỷ USD liên tục được ký kết, các chương trình giao lưu văn hoá, giáo dục, nghệ thuật giữa hai nước vẫn chỉ ở mức nhỏ lẻ, ngắn hạn và thiếu chiến lược dài hơi. Điều này, nếu kéo dài, sẽ tạo ra một “khoảng trống hiểu biết” nguy hiểm, ngay cả khi quan hệ kinh tế vẫn tăng trưởng.

Thực tế đã có những ví dụ cho thấy “khoảng trống” ấy gây ra tác động không nhỏ. 

Năm 2023, một số tranh luận tiêu cực trên mạng xã hội Việt – Hàn liên quan đến văn hóa ứng xử du lịch đã nhanh chóng lan rộng, phần vì thiếu những cầu nối chính thức trong việc giúp người dân hiểu đúng về văn hóa của nhau. 

Hay ngay trong cộng đồng người Việt tại Hàn Quốc, nhiều hội nhóm văn hoá-xã hội vẫn hoạt động một cách tự phát, thiếu sự hỗ trợ bài bản dù quy mô cộng đồng người Việt Nam tại Hàn Quốc hiện đã vượt hơn 300.000 người.

Để xây dựng quan hệ Việt – Hàn cân bằng và bền vững, đã đến lúc chúng ta cần chuyển từ mô hình “hợp tác kinh tế là trung tâm” sang mô hình “hợp tác toàn diện”, trong đó văn hoá–giáo dục đóng vai trò nền tảng.

Có ít nhất ba hướng đi mà hai nước cần triển khai ngay.

Thứ nhất, xây dựng thiết chế giao lưu văn hoá lâu dài. 

Việt Nam nên có một Trung tâm Văn hóa Việt Nam tại Seoul với chức năng tương đương Trung tâm Văn hóa Hàn Quốc tại Hà Nội, nơi đã hoạt động rất hiệu quả trong suốt hơn 10 năm qua. Một thiết chế chính thức có thể tổ chức liên tục các chương trình nghệ thuật, triển lãm, điện ảnh, ẩm thực, qua đó giúp hình ảnh Việt Nam lan tỏa sâu rộng hơn trong xã hội Hàn Quốc.

Thứ hai, tăng cường kết nối thế hệ trẻ.

Hợp tác giáo dục hiện chủ yếu xoay quanh du học và trao đổi ngắn hạn. Trong khi đó, những chương trình mang tính chiến lược như học bổng chính phủ song phương, trại hè thanh niên, hay diễn đàn sáng tạo trẻ hai nước vẫn ở mức khiêm tốn. 

Khi tôi còn công tác tại các cơ quan thương vụ, chỉ cần một khóa đào tạo 2 tuần về thương mại quốc tế dành cho sinh viên hai nước đã tạo ra những mối liên kết bền mãi về sau. Thế hệ trẻ chính là người sẽ dẫn dắt quan hệ Việt – Hàn trong 30 năm tới.

Thứ ba, phát triển các mùa lễ hội và tuần văn hoá hai chiều.

Không chỉ Việt Nam tổ chức “Lễ hội Hàn Quốc – K-Festival” hàng năm; chúng ta hoàn toàn có thể đưa “Tuần văn hoá Việt Nam” sang Busan, Daegu hay Incheon. 

Những chương trình như trình diễn áo dài, nghệ thuật dân gian, ẩm thực vùng miền hay triển lãm di sản thế giới của Việt Nam sẽ tạo điểm nhấn mạnh mẽ, đồng thời giúp người dân Hàn Quốc hiểu rằng Việt Nam không chỉ là điểm đến đầu tư, mà còn là một nền văn hoá lâu đời và phong phú.

Kinh tế có thể là động lực mở đường, nhưng văn hoá mới là chất keo gắn kết. 

Sau 30 năm quan sát và tham gia vào tiến trình quan hệ Việt – Hàn, tôi tin rằng chỉ khi hai nước coi trọng hợp tác văn hoá ngang hàng với kinh tế, chúng ta mới có thể xây dựng một mối quan hệ cân bằng, ổn định và bền vững cho thế hệ mai sau.

<Bài viết được đóng góp bởi Yang Kyu-hyun, hiện là Giám đốc Tòa soạn Economic Daily (tiếng Hàn) và Tòa soạn AJU Ilbo (tiếng Trung)>